CNN Int

İsrail Cumhurbaşkanı Peres’in barış ihtimali hakkında ne düşündüğünü ve bu günlerde araları gergin olan arkadaşı Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e ne söylediğini duydunuz. Birazdan Gül’ün bu konu hakkındaki düşüncelerini duyacaksınız. Ama önce, Abdullah Gül neden bu kadar önemli? O sadece Türkiye Cumhurbaşkanı değil, aynı zamanda Başbakan Erdoğan’la birlikte iktidar partisinin de kurucusu. Bazı gözlemciler Gül ve Erdoğan’ın, Ortadoğu’nun yeni gücü olmak amacıyla Türkiye’yi yeni arayışlara yönlendirdiğini düşünüyor, bazıları da Türkiye’nin yönünün batının köklerinden İslami bir dış politikaya çevrildiğini söylüyorlar. Gül’e bu konuda ve çok daha fazlası hakkında sorular yönelttim. Dinleyelim.

Cumhurbaşkanı Gül, burada sizinle birlikte olmak bizim için bir onur.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Burada olmak benim için de bir ayrıcalık.

CNN: İlginç bir zamanda geldiniz; çünkü Türkiye hakkında bir çok spekülasyon var. İnsanlar Türkiye’ye, Türkiye’nin son tutumuna bakıyorlar ve “Türkiye hala Amerika Birleşik Devletleri’nin ve Batı’nın sadık dostu mu?” diyorlar.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Haklısınız. Burada bu tür sorularla çok karşılaştım. Türkiye İttifakın bir parçasıdır ve kesinlikle ABD'nin çok güçlü bir dostudur. Şu bir gerçek ki, Başkan Obama ilk ziyaretini Türkiye’ye gerçekleştirdi ve parlamentomuzda mükemmel bir konuşma yaptı. Biz de bunu Türk halkı olarak çok takdir ettik ve sempatiyle karşıladık. Ve müttefik olduğumuzu unutmayın. Afganistan’a bakınız, Türkiye o bölgedeki askeri birlik sayısını arttıran tek ülkedir. Asker sayımızı 1000 daha arttırdık, şu anda sayımız 2000’ e ulaştı, bu yıl 1000 askerimizi geri çekmeyi düşünüyorduk; çünkü biz oraya ek olarak gitmiştik. Orada görevi devralabilecek hiçbir bir ülke olmadığını gördük ve bu yüzden kalmaya devam etmeye karar verdik.

CNN: İnsanların merak ettiği konulardan biri de ABD'nin çok güçlü bir sorun olarak gördüğü İran meselesi. BM Güvenlik Konseyinde ABD aleyhine oy kullandınız. Ben Türkiye’nin dış politikasını uzun zamandır takip ediyorum, Türkiye Dışişleri Bakanı ve BM Büyükelçisi çok nadiren ABD'nin temel güvenlik sorunları aleyhine oy kullanmışlardır. Neden İran'a yaptırım kararına karşı oy kullandınız?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Bu konuda bir yanlış anlaşılma olmasın. Kullandığımız o oy, daha fazla diplomasinin yolunu açmıştır. Bu problemi iki yoldan çözebilirsiniz: savaş ya da diplomasi. Biz diplomasiyi tercih ediyoruz, çünkü eğer savaş çıkarsa bölge çalkantı içine girecek.

CNN: Diğer bir mesele, elbette İsrail ile ilişkilerinizde gelmiş olduğunuz nokta. İsrail ile uzun zamandır ilişkileriniz var, İsrail ile askeri ilişkileriniz oldu. İsrail’in Gazze’de yürüttüğü operasyondan bu yana, İsrail ile olan ilişkileriniz kötüye gitmiş gibi görünüyor, daha sonra yardım filosu olayı gerçekleşti ve bu noktada herhangi bir görüşme olmayacak gibi, bu durum nasıl çözülecek?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Fareed, gördüğünüz gibi bu bizim tercihimiz değil.  İlişkilerdeki bu bozulmayı biz tercih etmedik. Fakat, maalesef İsrail’in Gazze’ye uyguladığı abluka ve ambargo büyük bir hata idi, bu durumu sadece Türkiye eleştirmiyor, Başkan Obama, Bayan Clinton, bütün P-5 ülkeleri, Avrupa Birliği, hepsi, İsrail’in uyguladığı ambargoyu kaldırmasını istiyor; bunu göz ardı edebilir miyiz? Akdeniz’de neler yaşandığını unutabilir miyiz, oradaki gemilerde sekiz Türk ve bir Amerikalının öldüğünü unutabilir miyiz? O gemiler insani yardım malzemeleri taşıyorlardı, suç işlemiyorlardı. Onlara yardım etmek, bir insanlık değeridir, eğer orada insani bir trajedi varsa, oraya gider ve görürsünüz, oraya yardım götürenlerin hiç birisi Müslüman devlete bağlı bir organizasyon değildi, hepsi sivil toplum kuruluşlarıydı.

CNN: Fakat bazı İsrailliler, eğer Gazze’deki durumla bu kadar fazla ilgileniyorsanız, neden iyi niyet elçilerinizi Hamas ile konuşmak için kullanmıyor ve İsrail’e roket atmayı bırakmalarını istemiyorsunuz, bir barış ortamı yaratmıyorsunuz, böylece herhangi bir kuşatma da söz konusu olmayacaktır diye düşünüyorlar.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Çok güzel bir soru. Size birçok kişinin bildiği bir şey söyleyeyim. Hamas seçimlere nasıl girdi? Seçimlere girdiler ve kazandılar. Bir sonraki gün, o zamanlar Dışişleri Bakanıydım, onları aradım ve şöyle dedim: “Tamam, şimdi sorumluluklarınız farklı; çünkü seçimleri kazandınız, farklı olmanız gerekiyor.” Bir sonraki gün bizimle gelip konuşmak istediler ve geldiler.

CNN: Hamas’ın temsilcileri mi geldi?  

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet, Ankara’ya geldiler ve İsrail bunu, bütün detaylarıyla biliyordu, geldiler ve ayrıntılarıyla konuştuk, “Bakın, şu andan itibaren yönünüzü değiştirmelisiniz; demokratik bir şekilde seçildiniz, demokratik şekilde hareket etmelisiniz.  Terör, bu anlamsız roketleri atmak bütün bunları durdurmalısınız. Amerikan halkı ve Avrupalılar ile konuşmaya, çalışın ve onlara bir devletiniz varsa, kendi topraklarınızda bağımsız bir devlet kurarsanız İsrail’le birlikte yaşamaya hazır olduğunuzu söyleyin. “ dedik. Bu yüzden, biz İsrail’e hem şimdiki dönemde hem de daha önceki dönemlerde çok yardımlar ettik. Birçok kez ben İsrail’e gittim, birçok kez Başbakan Erdoğan oraya gitti ve birçok defa da onlar bize geldi gördüğünüz gibi birlikte oldukça iyi çalıştık ve biz…

CNN: Netenyahu Hükümetiyle mi?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Netenyahu Hükümetine kadar, evet

CNN: O zamandan beri; yani, problem yaşadığınız hükümet bu yeni hükümet?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet, evet.

CNN: Çünkü bazı insanlar buna bakarak şöyle diyorlar; Türkiye’nin Arap dünyasının kalbini ve görüşlerini kazanmak için yeni bir dış politika yürütüyor: İsrail’den vazgeçerek, İsrail’e saldırarak, daha İslamcı bir dış politikaya doğru..

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Hayır, hayır; dış politikada içi boş laflara yer yoktur. Bu sizi bir yerlere getirmez, fakat kesinlikle Arap dünyası da sizi izliyor, eğer bazen sesinizi yükseltmeye cesaret ederseniz, o zaman elbette insanlar bunu severler. Fakat biz İsrail'e karşı değiliz. Biz düşman değiliz. Ama yanlış politikaları eleştirme hakkına sahibiz.

CNN: Birazdan Türk Cumhurbaşkanı Gül ile daha birçok konuyu konuşmak için geri döneceğiz. İsrail Cumhurbaşkanı Peres’in Gül’e bu hafta görüşmüş olsalardı neler söyleyebileceğini, Gül’ün bir zamanlarki dostuna neler söyleyebileceğini duyduk.

İsrail’in Türkiye ile olan yakın ilişkileri, Ortadoğu’daki barışı sürdürmek için hayati önem taşımaktadır. Fakat dört ay önceki filo olayından sonra ilişkiler on yılın en alt düzeyinde.Cumhurbaşkanı Şimon Peres’in ilişkiler hakkında ne düşündüğünü duyduk; Türkiye Cumhurbaşkanı Gül ne söyleyecek? Dinleyelim.

İsrail ile olan ilişkilerinizin tekrar normale dönmesi şansı olabileceğini düşünüyor musunuz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Bu İsrail’e bağlı.

CNN: Onlardan özür dilemelerini mi istiyorsunuz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Ben uluslararası hukukun uygulanması gerektiğini ifade ediyorum. Gördüğünüz gibi farklı bir şey istemiyoruz.

CNN: Fakat Cumhurbaşkanı Peres ile görüşmeyeceksiniz bile? Cumhurbaşkanı Peres sizinle bir toplantı programı yaptığını ancak sizin tarafınız Cumhurbaşkanı Peres’in sizden özür dilemesini istediğini aksi takdirde herhangi bir görüşmenin olmayacağını bildirdiklerini söyledi.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Hayır, bunlar değil. Yani, Cumhurbaşkanı Peres ve ben dostuz. O Cumhurbaşkanı olmadan önce bile, İsrail’e ziyaretler yapıyorduk ve ben onun ofisine gidiyordum, o Türkiye’ye gelince, o da benim ofisime geliyordu. Yani, birbirimizi tanıyoruz. Fakat bu sefer, gördüğünüz gibi bu sefer bu tür bir randevu yoktu.

CNN: Eğer Cumhurbaşkanı Peres ile görüşseydiniz, ona ne demek isterdiniz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Ona şöyle derdim; “Tamam, olaya gerçekçi yaklaş ve gerçekçi ol; elbette, İsrail hakkındaki kişisel şeyleri değil, ne olduğunu düşün, Türkiye’nin değerini düşün. Bu senin çıkarına mı, değil mi?

CNN: Güçlü ilişkilere sahip olmak mı?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet.

CNN: Fakat herhangi bir ön koşul ileri sürmeden görüşür müydünüz? Cumhurbaşkanı Peres’ten özür dilemesini beklemeden, sadece konuşmak için görüşür müydünüz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Hayır, yani onlar kendilerini savunuyorlar, ona göre hareket ediyorlar ve sanki yanlış bir şey yapmışız gibi bizi eleştiriyorlar. Bu tip bir anlayışla, nasıl görüşebilirim? Her şeyden önce, düşünce tarzı, yaklaşım, hisler önemlidir. Vatandaşlarımın öldürüldüğünü nasıl göz ardı edebilirim? Biz devletiz, devlet geleneklerimiz var, bilirsiniz. Bizim bin yıllık bir devlet geleneğimiz var. Bütün bunları nasıl unutabilirim?

CNN: Cumhurbaşkanı Gül, büyük bir zevkti ve onur duyduk.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Teşekkürler.