Washington Post

WASHINGTON POST Lally Weymouth

"Türkiye Cumhurbaşkanı İle Mülakat... Türkiye'nin İran, İsrail ve ABD İle İlişkileri..."

BM Genel Kurulu'nda bu hafta Türkiye'den gelen heyete liderlik eden Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Türkiye'nin ABD, İsrail ve İran ile ilişkileri konusunda Washington Post gazetesinden Lally Weymouth ile bir mülakat yaptı.

WASHINGTON POST: Türkiye haziran ayında ABD'nin desteklediği İran'a yönelik BM yaptırımlarına ret oyu verdi. Bu, Türkiye ile Batı arasındaki ilişkileri bozmuş olmadı mı?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Biz NATO üyesiyiz ve bölgemizde nükleer silahların bulunmasına karşıyız. Diplomatik kanallar ve yollarla çözüm bulunması gerektiğine inanıyoruz. Bölgede bir savaş olması halinde, Irak savaşında olduğu gibi bizler doğrudan etkileniriz.

WASHINGTON POST: Sanırım BM Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri, Başkan Obama ve Dışişleri Bakanı Clinton, İran'ın nükleer programının önüne geçmenin yegâne yolunun sert yaptırımlar uygulanması olduğu görüşündeler.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Bizim işbirliği içinde olmadığımız doğru değil. Bağlayıcı yaptırımlar olduğunda riayet ediyoruz.

WASHINGTON POST: Reuters tarafından Pazartesi günü yayımlanan bir habere göre, Türkiye, toprakları üzerinde bir İran bankasının faaliyet göstermesine izin veriyor. Aynı haberde, söz konusu bankanın İran'ın nükleer programının gerçekleştirilmesinde kilit bir banka konumunda olması ve yaptırımlar nedeniyle başka bir yerde izin verilmemesi nedeniyle sadece Türkiye'de faaliyet göstermesine müsaade edildiği kaydedildi.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet o haberi gördüm. Ancak yaptırımlarda söz konusu bankanın faaliyetine ilişkin bir engel olmuş olsa, izin verilmez.

WASHINGTON POST: Ancak izin verilmemesi yaptırımlar arasında yer alıyor.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: O zaman buna izin verilmeyecektir.

WASHINGTON POST: İran'ın nükleer silah üretiyor olabileceğini düşünmüyor musunuz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: İran, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumunun bir üyesi ve ayrıca Nükleer Silahsızlanma Anlaşması'na da taraf. Buradaki sorun, İran'ın daha açık olmasıyla alakalı. Türkiye'nin İran'ın nükleer silah sahibi olmasına olumlu baktığı yönünde herhangi bir soru işaretinizin olmaması gerekir. Asıl sorun, İran'ın nükleer silah üretip üretmediğine bakmak gerekir ve bu diplomatik yollarla anlaşılabilir.

WASHINGTON POST: Türkiye ile İsrail arasında neler oluyor?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkiler bölge için önemlidir. Geçmişte ortak birçok şey yaptık. Bugün geldiğimiz nokta bizim seçimimiz değildir. Düzeltmek İsrail'e kalıyor.

WASHINGTON POST: İsrail'in Gazze'ye abluka uyguladığını bildiğiniz halde neden bölgeye filo gönderilmesini desteklediniz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Söz konusu abluka insan haklarına aykırı.

WASHINGTON POST: Ne şekilde aykırı?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Sadece Türkiye değil, Başkan Obama, Bayan Clinton ve tüm Avrupa ülkeleri de bu ablukanın kaldırılması için İsrail'e çağrıda bulundu.

WASHINGTON POST: İsrail'e karşı düşmanca davranan Hamas'ın Gazze'de olduğunu ve buradan İsrail topraklarına sekiz yıldır roket atarak İsraillilerin ölümüne neden olduğunu biliyorsunuz.

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Filo, bağımsız sivil bir örgüt tarafından düzenlenmişti. Uluslararası sularda saldırıya uğradılar. Saldırı sonucu aralarında bir ABD vatandaşı Türk'ün de bulunduğu dokuz kişi öldü. Gemilerde tek bir silah bile bulunamadı. Sadece yiyecek, giyecek ve diğer bazı yardım malzemeleri vardı. Böyle bir yardımın düzenlenmesi suç olamaz. Ancak uluslararası sularda gemilere saldırmak ve insan öldürmek, suç teşkil eder. Bu nedenle de durumun değişmesi için İsrail'in yapması gerekenler var.

WASHINGTON POST: Nedir İsrail'in yapması gereken?

SAYIN CUMHURBAŞKANI:: İsrail'in, hata yaptığını kabul ederek özür dilemesi ve ayrıca hayatını kaybeden kişilerin ailelerine tazminat ödemesi gerekir.

WASHINGTON POST: İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejat ile görüşeceğinizi öğrendim.

SAYIN CUMHURBAŞKANI:: İran Cumhurbaşkanı ile görüşeceğim. İran ile bizim konuşabildiğimiz şekilde konuşabilecek başka hiçbir ülke yok. Ve bunun yeterince değerlendirilmediğini düşünüyorum.

WASHINGTON POST: İran'a ne anlatacaksınız?

SAYIN CUMHURBAŞKANI:: İran'a, daha uzlaşmacı olmalarını ve kendileri hakkında oluşan kaygıların giderilmesinin onlara bağlı olduğunu, dolayısıyla açık ve net davranmalarını söyleyeceğiz.

WASHINGTON POST: ABD ile ilişkilerinizin iyi olduğuna inanıyor musunuz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI:: Türkiye-ABD ilişkileri bizim için çok önemli. Her şeyden önce, iki müttefik ülkeyiz. Bu çok önemli. İran nükleeri konusunda ise, bizim yardım etme olanağımız var ve ABD yönetiminin bunu anladığına ve bu yönde ilerlememizi istediğine inanıyorum.

WASHINGTON POST: İranlı liderler, sizi ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı dinliyorlar mı?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet, bizi dinledikleri anlar oluyor.

WASHINGTON POST: İran'daki güç dengesini nasıl yorumluyorsunuz?

SAYIN CUMHURBAŞKANI: İran'da farklı güç kaynakları var. Örneğin, ben İran Cumhurbaşkanı ve dinî lider ile çok açık ve dürüst bir şekilde burada bahsettiğimiz konular hakkında konuşabiliyorum ve beni dinliyorlar.

WASHINGTON POST: Yani dinî liderle görüştünüz mü? Nasıl birisi? 

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Evet, hem de çok kapsamlı olarak görüştüm. Görüşmelerimde doğru olduğuna inandığım her şeyi onlarla paylaştım ve onlar da beni dinledi ve söylediklerimi dikkate aldılar.

WASHINGTON POST: Dinî lider ile cumhurbaşkanı sizce birlik içerisinde mi, yoksa farklı görüşlere mi sahipler? 

SAYIN CUMHURBAŞKANI: İran'ın iç siyasetiyle ilgili yorum yapmak istemiyorum. Ne de olsa komşumuz.

WASHINGTON POST: Başbakan Erdoğan, Türkiye'nin önümüzdeki beş yıl içerisinde İran ile ticaret hacmini üç katına çıkarmayı istediğini söyledi. 

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Ekonomik ilişkiler her ülke için önemlidir.

WASHINGTON POST: Amerikalı okuyucuların bilmesi gerektiğini düşündüğünüz başka bir husus var mı? 

SAYIN CUMHURBAŞKANI: Türkiye'nin ABD ile olan ittifakını bozmaya hiç niyeti olmadığını bilmelerini isterim. İttifakın güçlenmesine yardımcı oluyoruz. Birbirimize güvenmemiz gerekiyor.