5754, 5759, 5760 Sayılı Kanunlar
07.05.2008
Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından,
- 5754 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"
- 5759 sayılı "Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"
Anayasa'nın 89 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilmiştir.
Ancak, yayımlanması uygun bulunmayan 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun", 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddenin bir kez daha görüşülmesi için Anayasanın değişik 89 ve 104 üncü maddeleri uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilmiştir.
5760 sayılı Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilmesinin gerekçeleri aşağıda sunulmaktadır:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca 01/05/2008 tarihinde kabul edilen 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" incelenmiştir.
Anayasanın 135 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir."
Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odaları ile Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği de, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Bunların organlarının seçimlerine ilişkin esaslar 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda yer almıştır.
Bu çerçevede,
- Odaların genel kurullarının her yıl Mayıs ayında toplanacağı ve organlarının seçimlerinin iki yıl süreyle geçerli olacağı,
- Odaların yönetim kurulunun beş asıl beş yedek üyeden oluşacağı,
- Yönetim kurulu üyeliğine en az beş yıl odada kaydı bulunan üyelerin seçilebileceği, ayrıca süresi biten üyenin yeniden seçilmesine engel bulunmayacağı,
- Odaların disiplin ve denetleme kurullarına üye seçilebilmek için kıdemin aranmayacağı ve ilgililerin iki yıl için seçileceği,
- Birlik genel kurulunun, her odadan, üyelerinin yirmibeşte biri oranında iki yıl için seçilecek asıl ve yedek temsilcilerden oluşacağı,
- Birlik genel kurulunun her yıl Eylül ayında toplanacağı,
- Birlik yönetim kurulu üyelerinin iki yıl için seçileceği,
- Süresi biten Birlik Yönetim Kurulu üyesinin yeniden seçilmesine engel bulunmayacağı,
- Birlik yönetim kurulu başkanlığına seçilebilmek için yeminli mali müşavir olmanın yeterli bulunacağı,
- Birlik disiplin ve denetleme kurulu üyeliklerine seçilebilmek için herhangi bir kıdem şartının aranmayacağı, üyelerin iki yıl için seçileceği,
- Birlik denetleme kurulunun, biri yeminli mali müşavir, ikisi de serbest muhasebeci mali müşavir olmak üzere üç üyeden oluşacağı,
- Seçimlerde liste esasının geçerli olacağı,
hususunda düzenlemeler bulunmaktadır.
Yukarıda belirtilen konulara ilişkin olarak incelenen 5760 sayılı Kanun ile;
- Oda genel kurullarının her yıl yerine üç yılda bir toplanacağı,
- Yönetim kurulunun beş asıl beş yedek üyeden oluşması yerine, odaya kayıtlı üye sayısı ile bağlantı kurulduktan sonra, üye sayısı binin altında kalan odalarda beş asıl beş yedek, bin ile beşbin arasında olan odalarda yedi asıl yedi yedek, beşbini aşan odalarda ise dokuz asıl dokuz yedek üyeden oluşacağı,
- Yönetim kurulu üyeliğine seçilebilmek için beş yıllık kıdem yerine üç yıllık kıdemin yeterli olacağı,
- Odalarda üst üste iki seçim döneminde iki defa yönetim kurulu başkanlığına seçilmiş olanların, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe yönetim kurulu üyeliğine seçilemeyeceği,
- Disiplin ve denetleme kurullarına üye seçilebilmek için üç yıllık kıdemin gerekeceği, sadece üye sayısı yüzün altında olan odalarda kıdem şartının aranmayacağı,
- Birlik genel kurulunun, üye sayısına bakılmaksızın her odadan seçilecek üç temsilci ile buna ek olarak oda üyelerinin yetmişbeşte biri oranında seçilecek asıl ve yedek temsilcilerden oluşacağı, temsilcilerin iki yerine üç yıl için seçileceği,
- Birlik genel kurulunun her yıl yerine üç yılda bir toplanacağı,
- Birlik yönetim kurulu üyelerinin iki yerine üç yıl süreyle seçileceği,
- Birlikte üst üste iki seçim döneminde iki defa yönetim kurulu başkanlığına seçilmiş olanların, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe yönetim kurulu üyeliğine seçilemeyeceği,
- Birlik yönetim kurulu başkanlığına seçilebilecek yeminli mali müşavirler için en az beş yıl mesleki faaliyette bulunma şartının aranacağı,
- Birlik disiplin ve denetleme kurulu üyeliklerine seçilebilmek için en az üç yıllık kıdem şartının gerekeceği, üyelik süresinin de iki yerine üç yıl olacağı,
- Üç kişiden oluşan Birlik denetleme kurulunun, bir üyesinin yeminli mali müşavir olma zorunluluğu korunarak, diğer iki üyesinin serbest muhasebeci mali müşavir olması zorunluluğunun aranmayabileceği,
- Seçim sisteminde yapılan değişiklikle nisbi temsil esasının benimseneceği,
- Üyelerin oda veya birlik yönetim, denetleme ve disiplin kurullarından sadece birinde görev alabileceği
yolunda yeni düzenlemeler yapılmaktadır.
Görüleceği üzere, incelenen 5760 sayılı Kanunla sadece odaların ve Birliğin organlarının seçim sisteminde değişiklik yapılmamakta, aynı zamanda, odaların genel kurulları ile Birlik Genel Kurulunun toplanma dönemi, organlara seçilme yeterliği, organların üye sayıları ve seçilenlerin görev süresi gibi konularda da kapsamlı değişiklikler getirilmektedir.
Bugüne kadar, 3568 sayılı Kanunun 20 nci maddesi uyarınca seçim sürecinin başladığı ve bazı odaların genel kurullarını yaptıkları anlaşılmaktadır.
Bu genel kurullarda yapılan seçimler Kanunun yürürlükteki hükümlerine göre gerçekleşmiş olup, incelenen 5760 sayılı Kanunun bu süreçte yayımlanması halinde, diğer odalar genel kurullarını, incelenen Kanunun 21 inci maddesi uyarınca yayımlandığı tarihte yürürlüğe girecek olan yeni düzenlemelere göre yapmak suretiyle organlarının seçimlerini gerçekleştirmek zorunda kalacaklardır. Bu durumda, aynı hukukî statüde bulunan odalara 2008 yılı Mayıs ayında yapılan seçimlerle ilgili olarak değişik hükümlerin uygulanacak olması sebebiyle farklı hukukî sonuçlara ulaşılacağından, özellikle temsil noktasında karışıklığa yol açılacaktır.
Değinilen sakıncanın doğmaması için, 5760 sayılı Kanunun çerçeve 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddede gerekli düzenlemenin yapılması gerekirken, bu hususta hüküm bulunmaması kamu yararı ile bağdaşmamaktadır.
Yayımlanması yukarıda açıklanan gerekçelerle uygun görülmeyen 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun", 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddenin Türkiye Büyük Millet Meclisince bir kez daha görüşülmesi için, Anayasanın değişik 89 ve 104 üncü maddeleri uyarınca ilişikte geri gönderilmiştir. "
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
- 5754 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"
- 5759 sayılı "Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"
Anayasa'nın 89 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilmiştir.
Ancak, yayımlanması uygun bulunmayan 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun", 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddenin bir kez daha görüşülmesi için Anayasanın değişik 89 ve 104 üncü maddeleri uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilmiştir.
5760 sayılı Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilmesinin gerekçeleri aşağıda sunulmaktadır:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca 01/05/2008 tarihinde kabul edilen 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" incelenmiştir.
Anayasanın 135 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir."
Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odaları ile Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği de, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Bunların organlarının seçimlerine ilişkin esaslar 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda yer almıştır.
Bu çerçevede,
- Odaların genel kurullarının her yıl Mayıs ayında toplanacağı ve organlarının seçimlerinin iki yıl süreyle geçerli olacağı,
- Odaların yönetim kurulunun beş asıl beş yedek üyeden oluşacağı,
- Yönetim kurulu üyeliğine en az beş yıl odada kaydı bulunan üyelerin seçilebileceği, ayrıca süresi biten üyenin yeniden seçilmesine engel bulunmayacağı,
- Odaların disiplin ve denetleme kurullarına üye seçilebilmek için kıdemin aranmayacağı ve ilgililerin iki yıl için seçileceği,
- Birlik genel kurulunun, her odadan, üyelerinin yirmibeşte biri oranında iki yıl için seçilecek asıl ve yedek temsilcilerden oluşacağı,
- Birlik genel kurulunun her yıl Eylül ayında toplanacağı,
- Birlik yönetim kurulu üyelerinin iki yıl için seçileceği,
- Süresi biten Birlik Yönetim Kurulu üyesinin yeniden seçilmesine engel bulunmayacağı,
- Birlik yönetim kurulu başkanlığına seçilebilmek için yeminli mali müşavir olmanın yeterli bulunacağı,
- Birlik disiplin ve denetleme kurulu üyeliklerine seçilebilmek için herhangi bir kıdem şartının aranmayacağı, üyelerin iki yıl için seçileceği,
- Birlik denetleme kurulunun, biri yeminli mali müşavir, ikisi de serbest muhasebeci mali müşavir olmak üzere üç üyeden oluşacağı,
- Seçimlerde liste esasının geçerli olacağı,
hususunda düzenlemeler bulunmaktadır.
Yukarıda belirtilen konulara ilişkin olarak incelenen 5760 sayılı Kanun ile;
- Oda genel kurullarının her yıl yerine üç yılda bir toplanacağı,
- Yönetim kurulunun beş asıl beş yedek üyeden oluşması yerine, odaya kayıtlı üye sayısı ile bağlantı kurulduktan sonra, üye sayısı binin altında kalan odalarda beş asıl beş yedek, bin ile beşbin arasında olan odalarda yedi asıl yedi yedek, beşbini aşan odalarda ise dokuz asıl dokuz yedek üyeden oluşacağı,
- Yönetim kurulu üyeliğine seçilebilmek için beş yıllık kıdem yerine üç yıllık kıdemin yeterli olacağı,
- Odalarda üst üste iki seçim döneminde iki defa yönetim kurulu başkanlığına seçilmiş olanların, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe yönetim kurulu üyeliğine seçilemeyeceği,
- Disiplin ve denetleme kurullarına üye seçilebilmek için üç yıllık kıdemin gerekeceği, sadece üye sayısı yüzün altında olan odalarda kıdem şartının aranmayacağı,
- Birlik genel kurulunun, üye sayısına bakılmaksızın her odadan seçilecek üç temsilci ile buna ek olarak oda üyelerinin yetmişbeşte biri oranında seçilecek asıl ve yedek temsilcilerden oluşacağı, temsilcilerin iki yerine üç yıl için seçileceği,
- Birlik genel kurulunun her yıl yerine üç yılda bir toplanacağı,
- Birlik yönetim kurulu üyelerinin iki yerine üç yıl süreyle seçileceği,
- Birlikte üst üste iki seçim döneminde iki defa yönetim kurulu başkanlığına seçilmiş olanların, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe yönetim kurulu üyeliğine seçilemeyeceği,
- Birlik yönetim kurulu başkanlığına seçilebilecek yeminli mali müşavirler için en az beş yıl mesleki faaliyette bulunma şartının aranacağı,
- Birlik disiplin ve denetleme kurulu üyeliklerine seçilebilmek için en az üç yıllık kıdem şartının gerekeceği, üyelik süresinin de iki yerine üç yıl olacağı,
- Üç kişiden oluşan Birlik denetleme kurulunun, bir üyesinin yeminli mali müşavir olma zorunluluğu korunarak, diğer iki üyesinin serbest muhasebeci mali müşavir olması zorunluluğunun aranmayabileceği,
- Seçim sisteminde yapılan değişiklikle nisbi temsil esasının benimseneceği,
- Üyelerin oda veya birlik yönetim, denetleme ve disiplin kurullarından sadece birinde görev alabileceği
yolunda yeni düzenlemeler yapılmaktadır.
Görüleceği üzere, incelenen 5760 sayılı Kanunla sadece odaların ve Birliğin organlarının seçim sisteminde değişiklik yapılmamakta, aynı zamanda, odaların genel kurulları ile Birlik Genel Kurulunun toplanma dönemi, organlara seçilme yeterliği, organların üye sayıları ve seçilenlerin görev süresi gibi konularda da kapsamlı değişiklikler getirilmektedir.
Bugüne kadar, 3568 sayılı Kanunun 20 nci maddesi uyarınca seçim sürecinin başladığı ve bazı odaların genel kurullarını yaptıkları anlaşılmaktadır.
Bu genel kurullarda yapılan seçimler Kanunun yürürlükteki hükümlerine göre gerçekleşmiş olup, incelenen 5760 sayılı Kanunun bu süreçte yayımlanması halinde, diğer odalar genel kurullarını, incelenen Kanunun 21 inci maddesi uyarınca yayımlandığı tarihte yürürlüğe girecek olan yeni düzenlemelere göre yapmak suretiyle organlarının seçimlerini gerçekleştirmek zorunda kalacaklardır. Bu durumda, aynı hukukî statüde bulunan odalara 2008 yılı Mayıs ayında yapılan seçimlerle ilgili olarak değişik hükümlerin uygulanacak olması sebebiyle farklı hukukî sonuçlara ulaşılacağından, özellikle temsil noktasında karışıklığa yol açılacaktır.
Değinilen sakıncanın doğmaması için, 5760 sayılı Kanunun çerçeve 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddede gerekli düzenlemenin yapılması gerekirken, bu hususta hüküm bulunmaması kamu yararı ile bağdaşmamaktadır.
Yayımlanması yukarıda açıklanan gerekçelerle uygun görülmeyen 5760 sayılı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun", 20 nci maddesiyle 3568 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu maddenin Türkiye Büyük Millet Meclisince bir kez daha görüşülmesi için, Anayasanın değişik 89 ve 104 üncü maddeleri uyarınca ilişikte geri gönderilmiştir. "
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
